Ρίψεις-Σφαιροβολία

Η ρίψη είναι μια βασική δεξιότητα όπως το τρέξιμο και το άλμα. Τα ριπτικά αγωνίσματα στο στίβο είναι τέσσερα για άνδρες και γυναίκες: α) το ακόντιο, β) ο δίσκος, γ) η σφαίρα και δ) η σφύρα. Oι ρίψεις θεωρούνται ότι είναι τα αγωνίσματα των δυνατών, γιατί για μια υψηλή επίδοση, απαιτείται να έχει κανείς καλή τεχνική, ταχύτητα και δύναμη. Η σφαιροβολία έχει τις ρίζες της στη λιθοβολία (πέταγμα βαριάς πέτρας). Στο Oλυμπιακό πρόγραμμα συμπεριελήφθη το 1896 στην πρώτη σύγχρονη Oλυμπιάδα της Αθήνας. 

Τι να προσέχετε όταν κρατάτε τη σφαίρα:

• Να κρατάτε τη σφαίρα στην παλάμη σας στηρίζοντάς την στη βάση των δαχτύλων σας και στο μισό της παλάμης, έτσι ώστε να μπορείτε να τη σπρώξετε στη συνέχεια και με τα δάχτυλα.
• Προσέχετε, ώστε να μην βάζετε τη σφαίρα πολύ μέσα στην παλάμη σας γιατί δε θα μπορείτε να τη σπρώξετε σωστά, αλλά ούτε πολύ άκρη στα δάχτυλα γιατί σπρώχνοντάς την θα πονέσουν τα δάχτυλά σας.
• Ακουμπήστε τη στο λαιμό σας και πιέστε την έτσι, ώστε όταν κινείσαι η σφαίρα να μην «παίζει» στο λαιμό σας. Σταθεροποιήστε τη σφαίρα με τον αντίχειρα ανοιχτό.

Τι να προσέχετε όταν σπρώχνετε τη σφαίρα:

• Δώστε ώθηση στη σφαίρα και με τα πόδια σας.
• Σπρώξτε δυνατά τη σφαίρα με το χέρι προς τον τομέα ρίψης, σημαδεύοντας εμπρός και πάνω.
• Αφού πέσει η σφαίρα στο έδαφος, γυρίστε προς τα πίσω και προσέξτε ώστε να βγείτε έξω από το πίσω μισό της βαλβίδας.

Εκτός από τον παλμό O’ Μπράιαν για τη ρίψη της σφαίρας, μερικοί αθλητές χρησιμοποιούν έναν άλλο παλμό που λέγεται «περιστροφικός». Στον περιστροφικό παλμό, ο αθλητής ξεκινάει με πλάτη προς την περιοχή ρίψης και κάνοντας περιστροφές του σώματος προσπαθεί να ρίξει τη σφαίρα όσο πιο μακριά μπορεί.

ΣΦΑΙΡΟΒΟΛΙΑ

Από τα Ομηρικά έπη παίρνουμε πολλές πληροφορίες για το αγώνισμα της σφαιροβολίας στους αρχαίους  χρόνους όπου αναφέρουν αγώνες ρήψεις λίθων κατά την πολιορκία της Τροίας από τους στρατιώτες των Αχαιών. Επίσης το 16^ο αιώνα, ο βασιλιάς Ερρίκος ο Η΄ της Αγγλίας αναφέρεται εξαιρετικά ικανός στη ρίψη βαρών και σφύρας. Το άθλημα τότε είχε πολλές ομοιότητες με το σύγχρονο αγώνισμα όπου αναφέρονται συναγωνισμοί στρατιωτών για το ποίος θα πετάξει πιο μακριά βλήματα κανονιού.

Κατά την περίοδο που η Ελλάδα ήταν υπόδουλη στους Τούρκους λίγο πριν από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 αλλά και στην διάρκεια αυτής, η σφαιροβολία αποτελούσε το κυρίαρχο αγώνισμα των Κλεφτών όπου παίρνουμε πληροφορίες από το παρακάτω δημοτικό τραγούδι αποκαλούμενο «λιθάρι»

Μεσ΄ του βάλτου το πηγάδι, ρίχνουν κλέφτες το λιθάρι

το πετούν οι Αρβανίτες και περνούν τους Μωραΐτες

- Καραχάλιο παληκάρι, έλα ρίξε το λιθάρι

κι αν περάσεις εν΄ αχνάρι, μια ΄σημένια στο ζωνάρι

κι αν περάσεις στην πηλάλα, χάρισμά σου και μια πάλα. "Σήμερα Δήμο μ΄

Πασχαλιά, σήμερα ν΄ πανηγύρι

τα παληκάρια στο χορό, τ΄ αγόρια στο λιθάρι.

Ιστορικη Εξέλιξη

Το αγώνισμα της σφαιροβολίας δεν γίνεται πλέον με βαριές πέτρες αλλά με ένα αντικείμενο από μέταλλο με σφαιρικό σχήμα, που ονομάζεται σφαίρα. Ο πρώτος αγώνας σφαιροβολίας διεξήχθη στις 23 Μαρτίου 1866 στο Στάμφορντ Μπριτζ του Λονδίνου για το αθλητικό πρωτάθλημα Αγγλίας όπου νικητής αναδείχθηκε ο Φρίσερ με επίδοση 10,52μ. Στις ΗΠΑ διεξήχθη για πρώτη φορά το 1876 με νικητή το Μπουερμέργιερ με 9,88μ.Στον Καναδά πρωτος αναφέρεται ο Λάμπρεχτ με 12,60μ  το 1882 που ήταν το καλύτερο ρεκόρ παγκοσμίως. Το πρώτο επίσημο παγκόσμιο ρεκόρ ανήκει στον Άγγλο Στόνε με 11,12μ το 1867 στο 2^ο Αγγλικό πρωτάθλημα στίβου. Το 1883 ο Αμερικανός Λάμπρεχτ ξεπέρασε τα 13 μέτρα με 13,10. Ένας άλλος Αμερικανός ο Γ.Ρ.Γκρέι έριξε 14,32μ το 1893. Τα 15 μέτρα ξεπέρασε πρώτος ο Αμερικανός Β. Κόι το 1905 με 15,08 τα 16μ ο Τσέχος Φ. Ντούντα το 1931 με 16,04μ, τα 17μ ο Αμερικανός Ζ. Τοράνς με 17,40 το 1934.

Σφαίρα:

Η σφαίρα ζυγίζει 7,26 κιλά (για τους άντρες) και 4 κιλά (για τις γυναίκες) με συγκεκριμένη  διάμετρο επίσης, από 11-13εκ για τους άνδρες και από 9-11εκ για τις γυναίκες αντίστοιχα.

 Η ρίψη γίνεται μέσα στα όρια μιας κυκλικής περιοχής (βαλβίδας) τα οποία δεν πρέπει να υπερβεί ο αθλητής κατά τη προσπάθειά του. Έχει διάμετρο 2,13 μέτρα. Στη μεριά προς την οποία γίνεται η ρίψη υπάρχει ένα σταθερό τμήμα ξύλου ,ο λεγόμενος  αναστολέας με ύψος 10εκ και μήκος 122 εκατοστά, είναι στερεωμένο στο έδαφος   και χρησιμεύει τόσο ως σημείο φρεναρίσματος της κίνησης του αθλητή κατά την κατεύθυνση της ρίψης, εντός του οποίου πρέπει να κινηθεί ο αθλητής. Η βολή γίνεται προς τομέα κύκλου γωνίας 30 μοιρών με κέντρο το κέντρο της βαλβίδας.

 

Κανονισμός:

Για να είναι η βολή έγκυρη πρέπει:

ο αθλητής:

·   κατά τη διάρκεια της ρίψης να μην υπερβεί τα όρια της βαλβίδας

·   να μην ακουμπήσει το πάνω μέρος του αναστολέα παρά μόνο το πλαϊνό του μέρος

·   να ξεκινήσει την προσπάθεια από κατάσταση ηρεμίας

·   να εξέλθει από τη βαλβίδα μετά το πέρας της βολής και έχοντας τον έλεγχο της κίνησης και την ισορροπία του.

 το όργανο:

·         να ριφθεί με το ένα χέρι

·         από το ύψος του λαιμού με ώθηση του βραχίονα με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι πίσω από το κύριο σώμα της σφαίρας ο αντίστοιχος ώμος με κίνηση της σφαίρας ευθύγραμμη και όχι ημικυκλική

·         ενδεικτική ότι χρησιμοποιείται ο βραχίονας ως μοχλός στην κίνηση και όχι ως ενεργός πρωταγωνιστής και να ριφθεί εντός του τομέα.

Τεχνική:

Μέσα σε όλους τους τρόπους που σκέφτηκε ο ανθρώπινος νούς για να εξωθήσει αυτό το βαρύ όργανο με μεγάλη δύναμη και συγχρόνως σε μία μεγάλη απόσταση στις αρχές του αιώνα  φτάσαμε να χρησιμοποιούνται παραλλαγές μιας πλάγιας μετατόπισης που μετέπειτα φέρνει σε θέση ρίψης τον αθλητή. Έτσι, ο αθλητής κρατώντας τη σφαίρα με το χέρι αντίθετα στη φορά της ρίψης, έπαιρνε φορά είτε με πλάγιο άλμα είτε με σταυρωτό βήμα και αυτή την ορμή προσπάθησε να μετατρέψει σε δύναμη ώθησης στο τελικό στάδιο της ρίψης.Με αυτό τον τρόπο οι αθλητές κατόρθωσαν να φτάσουν να έχουν επιδόσεις έως και λίγο μικρότερες των 18μ.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1950, ο Αμερικανός Ιρλανδικής καταγωγής Parry O'Brien προσπάθησε να δώσει στη ρίψη του μεγαλύτερη ορμή στη φάση της μετατόπισης και ως εκ τούτου καλύτερες προϋποθέσεις δημιουργίας δυνάμεων για καλύτερες βολές. Μετέτρεψε λοιπόν τη μετατόπιση από πλάγια σε οπίσθια η νωτιαία. Άρχιζε την προσπάθειά του με την πλάτη στραμμένη προς τον τομέα και μετατόπιζε το σώμα του σε τούτη τη θέση ως το κέντρο της βαλβίδας, από όπου είχε το πλεονέκτημα της μεγαλύτερης ορμής αλλά και της μεγαλύτερης τροχιάς επιτάχυνσης του οργάνου. Κατόρθωσε έτσι να αφήσει εποχή στο αγώνισμα, να κερδίσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1952 και 1956 και να κάνει πάμπολλες καταρρίψεις του παγκόσμιου ρεκόρ, σπάζοντας το φράγμα των 18 αλλά και 19 μέτρων.

Τη δεκαετία του 1970, έπειτα από αρκετούς αθλητές που είχαν πειραματισθεί με μια τεχνική, κατά την οποία δημιουργούνταν ορμή από στροφή και όχι μετατόπιση, άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα δείγματα ότι αυτός ο παλμός ίσως να πήγαινε το άθλημα στο επόμενο επίπεδο. Σχεδόν ταυτόχρονα, δυο χαρισματικοί αθλητές από δυο διαμετρικά αντίθετες "σχολές" αθλητισμού και νοοτροπίας, από τη Σοβιετική Ένωση ο Alexander Baryshnikov και τις Ηνωμένες Πολιτείες ο Brian Oldfield άρχισαν να σημειώνουν εξαιρετικές επιδόσεις. Αμφότεροι ήταν από το 1973 ανάμεσα στους καλύτερους αθλητές του αγωνίσματος, όμως το 1976 ο Baryshnikov καταρρίπτει το παγκόσμιο ρεκόρ σημειώνοντας επίδοση 22μ, ενώ ένα περίπου χρόνο νωρίτερα ο Oldfield σε αγώνες που είχαν ανεπίσημο χαρακτήρα και δεν ήταν αναγνωρισμένοι είχε σημειώσει την σχεδόν απίστευτη βολή των 22,86μ. Η επιλογή του Oldfield να μετέχει σε αγώνες με μια επαγγελματική αθλητική ένωση του στέρησε το δικαίωμα να αναγνωρισθούν οι λαμπρές επιδόσεις του από την επίσημη και ερασιτεχνική παγκόσμια ομοσπονδία, ή θα μπορούσε κανείς να πει ότι μετατόπισε χρονικά αυτή την αναγνώριση ως το 1984 όταν σε ηλικία 39 ετών έγινε κάτοχος του ρεκόρ Ηνωμένων Πολιτειών με 22,19μ. Το παγκόσμιο ρεκόρ με πολλές εναλλαγές ανάμεσα σε αθλητές που χρησιμοποίησαν κυρίως τον ευθύγραμμο παλμό κατέχει από το 1990 ένας αθλητής που χρησιμοποίησε την περιστροφική τεχνική, ο Αμερικανός Randy Barnes με 23,12μ.

Σήμερα οι αθλητές χρησιμοποιούν και τις δυο τεχνικές, την ευθύγραμμη και την περιστροφική που αμφότερες εμφανίζουν πλεονεκτήματα κατά περίπτωση αθλητή περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο.

Σε γενικές γραμμές η κρατούσα σημερινή άποψη είναι ότι η ευθύγραμμη τεχνική προσφέρεται για σταθερότητα επιδόσεων, ιδιαίτερα σε κρίσιμους αγώνες, ενώ η περιστροφική τεχνική εις βάρος, ενίοτε, της σταθερότητας δίδει περισσότερες πιθανότητες για μια μεγαλύτερη επίδοση. Οι νικητές και μεταλλιούχοι στους άνδρες σήμερα είναι μοιρασμένοι, ενώ οι γυναίκες στο υψηλότερο επίπεδο πρωταθλητισμού σχεδόν αποκλειστικά χρησιμοποιούν την τεχνική O'Brien.

Αγορίτσα Γκουμότσιου